3 lỗi thường gặp khi thiết kế hệ thống chữa cháy kho đông lạnh

Vì sao hệ thống chữa cháy cho kho đông lạnh cần thiết kế đúng chuẩn?

Kho đông lạnh là môi trường có nhiệt độ thấp sâu, độ ẩm cao, thường chứa hàng hóa dễ cháy như thực phẩm, thùng xốp, nylon. Đây là không gian đặc biệt, đòi hỏi hệ thống phòng cháy chữa cháy phải được thiết kế kỹ lưỡng và sử dụng thiết bị chuyên dụng. Nếu chủ đầu tư hoặc nhà thiết kế không hiểu rõ tính chất kho lạnh, hệ thống chữa cháy dễ gặp lỗi nghiêm trọng, dẫn đến rủi ro cháy nổ cao, khó khống chế.

1. Nhiệt độ âm sâu gây ảnh hưởng đến thiết bị chữa cháy

Trong môi trường có nhiệt độ thường xuyên dưới 0°C, thiết bị chữa cháy thông thường sẽ dễ bị đóng băng, mất tác dụng khi có sự cố. Ví dụ, hệ thống sprinkler thông thường có thể bị đông nước trong đường ống, không thể phun khi cháy xảy ra.

Do đó, cần sử dụng các loại thiết bị chịu lạnh: như sprinkler khô, hệ thống chữa cháy bằng khí sạch hoặc bọt. Các loại này không bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ thấp và đảm bảo hoạt động hiệu quả ngay khi cần.

2. Đặc tính hàng hóa dễ cháy (đặc biệt thực phẩm, bao bì xốp, nhựa)

Hàng hóa trong kho lạnh thường được đóng gói trong bao bì dễ cháy như hộp giấy, thùng xốp, nylon… Khi có cháy xảy ra, tốc độ lan nhanh hơn nhiều so với kho khô thông thường. Đặc biệt, nếu không có hệ thống chữa cháy phát hiện sớm, thiệt hại rất lớn.

3. Khó tiếp cận khi xảy ra sự cố

Môi trường lạnh khiến lực lượng cứu hỏa hoặc nhân viên vận hành khó tiếp cận nhanh chóng. Vì vậy, hệ thống chữa cháy phải tự động và hiệu quả ngay từ đầu. Phát hiện sớm – dập tắt kịp thời là yếu tố sống còn đối với kho đông lạnh.

3 lỗi thường gặp khi thiết kế hệ thống chữa cháy kho đông lạnh

1. Thiết kế hệ thống chữa cháy không phù hợp với môi trường lạnh

Đây là lỗi nghiêm trọng nhưng lại rất phổ biến. Nhiều đơn vị không có kinh nghiệm vẫn dùng hệ thống sprinkler thông thường, dẫn đến nước trong đường ống bị đóng băng, tắc nghẽn. Khi cháy xảy ra, hệ thống không thể hoạt động.

Ngoài ra, việc sử dụng nước làm chất chữa cháy mà không có hệ thống gia nhiệt cũng gây ra tình trạng đông đá trong đường ống, làm hệ thống vô hiệu.

Giải pháp:

• Dùng hệ thống sprinkler khô (dry pipe system) hoặc hệ thống pre-action chuyên dùng cho môi trường âm sâu.
• Ưu tiên dùng hệ thống khí sạch (FM-200, Novec 1230, CO₂) hoặc bọt chữa cháy.
• Lắp đặt thiết bị chữa cháy đạt tiêu chuẩn UL/FM phù hợp cho kho lạnh.

2. Bố trí đầu phun hoặc đầu báo cháy sai vị trí

Việc lắp đặt đầu báo khói hoặc đầu phun không đúng vị trí làm giảm hiệu quả phát hiện và dập cháy. Một số lỗi phổ biến như:

• Gắn đầu báo khói quá thấp trong khi khói bay lên cao → phát hiện chậm.
• Đặt gần luồng khí lạnh (quạt gió, dàn lạnh) khiến khói bị loãng, không đủ nồng độ để báo.
• Thiết kế không tính đến kết cấu trần kho hoặc vật cản lưu thông khói.

Giải pháp:

• Thiết kế đầu báo khói ở vị trí cao, gần trần nhưng tránh gần dàn lạnh hoặc quạt gió mạnh.
• Dùng loại đầu báo khói chuyên dùng cho môi trường lạnh, chống ngưng tụ và độ ẩm cao.
• Tính toán luồng khí lạnh trong kho khi bố trí đầu báo.

3. Thiết kế không đồng bộ giữa hệ thống chữa cháy và báo cháy

Nhiều kho đông chỉ lắp đặt đầu báo cháy hoặc chỉ có hệ thống dập cháy, nhưng hai hệ thống này không liên kết. Khi cháy xảy ra, đầu báo chỉ hú còi mà không kích hoạt hệ thống chữa cháy, gây chậm trễ.

Thậm chí một số hệ thống chỉ có báo cháy tại chỗ, không truyền tín hiệu về trung tâm, không thông báo cho người phụ trách, dẫn đến phản ứng chậm.

Giải pháp:

• Thiết kế đồng bộ hệ thống báo cháy và chữa cháy ngay từ đầu.
• Sử dụng trung tâm báo cháy có khả năng điều khiển kích hoạt chữa cháy tự động.
• Kết nối đến hệ thống giám sát từ xa qua SMS, app điện thoại hoặc trung tâm giám sát chung.

Gợi ý giải pháp chữa cháy phù hợp cho kho đông lạnh nhỏ – vừa

1. Dùng hệ thống khí sạch (FM-200, Novec 1230)

Đây là giải pháp rất phù hợp cho các kho lạnh có diện tích nhỏ đến vừa (dưới 300m²). Khí sạch không gây đóng băng, không ảnh hưởng đến hàng hóa, và dập cháy cực nhanh trong vài giây.

Ưu điểm:

• Không dẫn điện, không để lại cặn bẩn
• An toàn với thực phẩm, máy móc
• Không làm hỏng hệ thống lạnh

Chi phí đầu tư ban đầu cao hơn nước hoặc bọt, nhưng rất phù hợp cho các kho đông bảo quản hàng hóa có giá trị cao.

2. Sử dụng đầu phun khô (Dry Sprinkler hoặc Pre-Action)

Đầu sprinkler khô là loại không chứa nước trong ống. Khi có cháy, nước mới được cấp từ van chính qua đường ống dẫn đến đầu phun. Điều này giúp tránh đóng băng đường ống.

Ưu điểm:

• An toàn, hiệu quả trong môi trường âm sâu
• Chi phí vừa phải
• Dễ lắp đặt mở rộng theo kho

3. Bổ sung đầu báo khói chịu nhiệt độ âm (ví dụ: Hochiki DCD-AE3)

Đầu báo khói chuyên dùng cho kho lạnh giúp phát hiện nhanh từ giai đoạn đầu, chống ngưng tụ và hoạt động ổn định trong môi trường khắc nghiệt.

Lưu ý:

• Nên chọn loại có chứng nhận quốc tế (UL, FM)
• Lắp đặt kết hợp với hệ thống báo động trung tâm
• Có thể tích hợp với hệ thống camera, giám sát từ xa

Kết luận 

Kho đông lạnh là môi trường đặc biệt, cần hệ thống chữa cháy được thiết kế chuyên biệt. 3 lỗi phổ biến nêu trên – từ việc chọn sai thiết bị, bố trí sai vị trí đến hệ thống không đồng bộ – đều có thể gây hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng.

Việc đầu tư hệ thống chữa cháy phù hợp từ đầu không chỉ giúp bảo vệ tài sản, con người mà còn tiết kiệm đáng kể chi phí vận hành, tránh bị phạt do vi phạm quy định PCCC. Nếu bạn đang sở hữu hoặc chuẩn bị xây dựng kho đông lạnh, hãy chắc chắn rằng hệ thống chữa cháy được tư vấn bởi đơn vị có chuyên môn thực sự.